De Engelse gitarist en zanger John Martyn (1948-2009) is niet zo bekend bij het grote publiek. Daarvoor was hij een té eigenzinnig artiest. Begonnen als folkzanger eind jaren ’60 met artiesten als Bert Jansch, Davey Graham en Bob Dylan in het hoofd evolueert hij met elk nieuw album van een traditioneel folksinger naar een complex jazz, rock- en bluessinger en instrumentalist die met elk nieuw album meer afwijkt van de bekende paden. Zijn op effect gedreven electrisch gitaarspel op basis van het Echoplex systeem wordt zijn belangrijkste instrument naast zijn zangstem die van folk naar jazz overgaat en die hij steeds meer in de muziek laat versmelten. Ikzelf was eind jaren ’70 een fervent John Martyn fan, zijn verzamellp ‘So Far So Good’ uit 1977 moet ik omzeggens grijsgedraaid hebben. Het was de samenvatting van John’s tot dan eerste creatieve periode op het Island label van Chris Blackwell met albums als ‘Bless The Weather’, ‘Solid Air’ en ‘Sunday’s Child’. Later volgen nog ‘One World’ en in 1980 ‘Grace And Danger’ als laatste creatieve hoogtepunten. Het zijn ook deze albums waaruit The John Martyn Project rijkelijk put. Liefst zeven van de negen songs van dit verzamelalbum staan vanavond op de setlist. ‘So Far So Good’ was in 1977 een bestselling album in de UK met daarop het nummer “May You Never” dat door Eric Clapton werd gecoverd op zijn album ‘Slowhand’.

Daarna was zijn commerciële piekperiode over. Drugs, vooral drank, depressies, scheiding en gezondheidsproblemen beïnvloedden sterk zijn moeilijk karakter en maakten hem ongeschikt voor het stardom. Martyn bleef echter verder albums uitbrengen van wisselende kwaliteit en zal zelfs tot 2009 tot aan zijn dood op 60-jarige leeftijd met succes vooral in de UK live blijven optreden, ondanks dat hij sinds 2004 optreedt in een rolstoel met een geamputeerde voet tot onder zijn knie. De depressie die daarop volgt brengt zijn alcoholisme in volle glorie terug en doet hem uitgroeien tot dik 135 kilo.

Het in Bristol (UK) ontstane The John Martyn Project was oorspronkelijk opgevat als een eenmalig eerbetoon aan de muziek van John Martyn die in 2009 overleed in het Jazz Cafe in Londen in juli 2018 door zes talentrijke jonge muzikanten. Na nog twee uitverkochte concerten zijn de reacties zo overweldigend dat het sextet besluit om in september 2019 10 jaar na het overlijden van John Martyn hem te eren met een 7 data tellende UK tour die het succes bestendigt.

Het is dan ook meer dan een welkome verrassing als jonge Britse muzikanten het werk van John Martyn herontdekken en er een gepast eerbetoon van willen maken. Ankie Keultjes programmator en bezieler van De Maandag van Van Meurs heeft het aangedurfd om dit uniek project naar Nederland te halen voor een tour van 5 shows. Vanavond is de voorlaatste show hier in de Kleine Zaal van het Muziekgebouw. (De Foyer van Meneer Frits is wegens het concert van Nick Cave op datzelfde tijdstip in de Grote Zaal niet beschikbaar). Alle muzikanten van vanavond hebben op zich een eigen muzikaal bestaan. Het is al opmerkelijk dat deze vrienden artiesten mekaar spontaan muzikaal vinden in een dergelijk project dat op zich al uniek is al speelt de thuisbasis Bristol van de meeste muzikanten hierin een belangrijke rol. Het viertal zangeres Blythe Pepino bekend als frontvrouw van de formatie Vaults , virtuoos gitarist, componist en singer songwriter Kit Hawes, gitarist zanger Sam Brookes en zanger/multi-instrumentalist Pete Josef wordt ondersteund door een creatieve ritmesectie met bassist John Blakeley en drummer John Short. De vierde zanger en multi-instrumentalist Pete Josef is er wegens familiale redenen vanavond niet bij.

Het is een bijzonder eerbetoon en een unieke gelegenheid voor alle John Martyn fans om zijn muziek te herbeleven. En dat doet dit 5-tal uitstekend met een fijne selectie van het beste werk uit John Martyn’s glorieperiode 1971-1980 te beginnen met “Solid Air” een atmosferisch voortkabbelende folkjazz burner met zwoele zang van Blythe Pepino tegenover een akoestische instrumentatie van twee gitaren, contrabas en zachte congas-percussie. Ik ben plots helemaal into John Martyn en kijk met verwonderende blik uit naar wat volgt. Zanger Sam Brookes heeft een scherp tenor vibrato gelijkend op dat van John Martyn dat zich wel leent voor “Go Down Easy” aangevuld met zachte samenzang van Kit en Blythe die vervolgens haar mooie folkstem laat horen voor een van Martyn’s eerste eigen nog traditionele folkliedjes “Fairy Tale Lullaby” enkel door Kit begeleid op gitaar. Het is een simpel folkliedje eigenlijk het eerste liedje uit het allereerste album ‘London Conversation’ van JM uit 1967. Kit moet herhaaldelijk zijn gitaar anders stemmen wegens de verschillende open tunings die Martyn gebruikte maar doet dat op een vlotte en beheerste manier en “Go Easy” vloeit er moeiteloos uit. Kit is gitaartechnisch de meerdere en zal zich nog meermaals onderscheiden. Heel wat John Martyn songs hebben een folk/jazz structuur onderbouwd met een akoestisch en/of electrisch bandgeluid waarin het akoestische basspel (cfr. Danny Thompson) prominent aanwezig is. Wat volgt zijn een aantal bandnummers. “The Man In The Station” is zo’n typisch bandnummer waarin het indringend basspel, hier een electrische bas verweven zit in de song. “Sundays Child” is het favoriete John Martyn album van Sam. Daaruit zingt hij twee songs na elkaar. De drie vocalisten wisselen elkaar af terwijl de andere twee bijdragen met samenzang.

Toch is het Sam Brookes die met zijn aan Martyn verwante emotionele zangstem het meest opvalt. In het intens gezongen “One Day Without You” blinkt Kit uit op de electrische gitaar terwijl “You Can Discover” beklijft door een samengaan van felle zang, akoestische fingerpicking, prachtige samenzang en gedegen ritmische ondersteuning. Blythe Pepino die de meer folky songs van Martyn laat opleven is een goede zangeres die haar lieflijke bijdragen kleurt met vrouwelijke charme. “Back Down The River” is haar favoriete liedje, en eenvoudig folkliedje dat sprankelt met dromerige zang, akoestische gitaar en wat contrabas. Prachtig!

Dan is het de beurt aan Kit Hawes voor één van zijn favoriete JM tunes. Dat wordt het fenomenale “Small Hours” waarin Kit het wonderbaarlijke Echoplex (een apparaat waarbij je loops van je eigen gitaarpartijen kan maken en daar overheen kunt spelen) gitaareffect systeem met verve demonstreert in een song vol speciale soundeffecten in wegstervende klanken en zo in z’n eentje solo voor een absoluut hoogtepunt tekent klaar om de pauze in te gaan.
Het vijftal schuwt naast Martyn’s klassiek singer songwriter werk ook zijn meer experimentele songs niet en bewandelt de gulden middenweg, trouw blijvend aan de gekende uitvoeringen maar met een eigen inbreng in de spirit van John Martyn. De drie vocalisten Blythe, Kit en Sam nemen om beurt een song voor hun rekening waarbij de andere twee aanvullen met gepaste samenzang. Samenzang was niet meteen iets voor John Martyn die als zanger ofwel agressief dan wel zachtaardig voor de dag kwam. De sfeer op het podium is ontspannen en gefocust. De instrumentaties en het samenspel zijn vlekkeloos. Ik ben benieuwd naar de tweede set.

Die opent gelijkaardig aan de eerste set met gebruik van lichte congas-percussie en contrabas in het nummer “Head And Heart” een mooie song gezongen door Sam in samenzang met Kit en Blythe met een opmerkelijke inbreng van gitarist Kit die beheerst de ingewikkelde folk jazz gitaarspinsels speelt in deze rijkelijk getextureerde song. Ook John Martyn kon in zijn beginjaren in de folkclubs niet ontsnappen aan de invloed van Bob Dylan aldus Kit Hawes en nam op zijn eerste album een mooie versie van “Don’t Think Twice, It’s Alright” op. Die van Kit mag er ook wezen. Kit zingt en speelt akoestische fingerpicking folk gitaar terwijl Blythe en Sam harmonisch aanvullen en haalt zo de jaren 60 helemaal terug. Dat geldt trouwens ook voor het hele concert dat een heerlijke jaren 70 sfeer uitademt zonder nostalgisch aan te doen. Haast alle songs komen immers uit de eerste helft van de jaren 70.

In de tweede set zitten duidelijk de sterkste uitvoeringen en volgen de hoogtepunten mekaar op. Het langer uitgesponnen “Bless The Weather” klinkt geweldig met hoge aan John Martyn verwante stemuithalen van Sam voor een krachtig akoestisch experimentele folksong. “Don’t Want To Know” met Blythe als vocaliste trekt de lijn verder met virtuoos gitaarspel van Kit en heftige samenzang waarna Sam op hartverscheurende wijze “Couldn’t Love You More” zingt, subtiel aangevuld met de stemmen van Blythe en Kit, prachtig. Voor “I’d Rather Be The Devil” een van Martyn’s strafste experimentele rocknummers en een hoogtepunt van zijn live concerten uit die periode gooit The John Martyn Project alle remmen los voor een stevig psychedelisch doorwrocht bandgeluid. Het is wellicht schrikken voor de niet-ingewijden en habitués van de meer op Americana gerichte bezoekers van de wekelijkse Maandagen maar dit was Martyn ten voeten uit, meer een funky man dan een folkie.

In de toegift wordt het verrassend lieflijk met een onversterkt “May You Never”, Martyn’s meest gekende song in trio vooraan met 3 stemmen en 1 gitaar samen een lekkere meezingbare folk tune. Voor “Over The Hill” komt de hele band terug voor een sprankelend slotlied met Kit Hawes in de spot aan de mandoline met z’n drieën samenzingend “I'm going home/ Hey, hey, hey, over the hill/Over the hill/ Hey, hey, hey, over the hill” ritmisch ondersteund met brushes en contrabas. Een leuke uitsmijter van een zeer geslaagd concert en van een hoogstaande muzikale avond.

Voor al diegenen die mochten twijfelen, voor alle John Martyn fans is dit een must. John Martyn komt niet terug maar een eerbetoon als dit met 5 of 6 jonge talentrijke muzikanten is een absolute aanrader om zijn genius en de magie van zijn muziek live te herbeleven of opnieuw te gaan ontdekken. De pure folkliefhebbers met een afkeer voor experimentele folknummers met een jazz textuur die kunnen beter passen. Hopelijk spoort het organisatoren aan om deze talentrijke enthousiaste muzikanten terug naar onze contreien te halen want dit vijftal heeft nog veel meer in petto (Martyn heeft nog veel meer sterke songs die de band wil instuderen en live brengen) én is ook de vierde zanger/instrumentalist Pete Josef er dan bij.

Marc Buggenhoudt

Foto's © Ronald Rietman

Setlist
Set 1
1. Solid Air (Solid Air, 1973)
2. Go Down Easy (Solid Air, 1973)
3. Fairy Tale Lullaby (London Conversation, 1967)
4. Go Easy (Bless The Weather, 1971)
5. The Man In The Station (Solid Air, 1973)
6. One Day Without You (Sunday’s Child, 1974)
7. You Can Discover (Sunday’s Child, 1974)
8. Back Down The River (Bless The Weather, 1971)
9. Small Hours (One World, 1977)

Set 2
10. Head And Heart (Bless The Weather, 1971)
11. Don’t Think Twice, It’s Alright (Bob Dylan cover) (London Conversation, 1967)
12. Bless The Weather (Bless The Weather, 1971)
13. Don’t Want To Know (Solid Air, 1973)
14. Couldn’t Love You More (One World, 1977)
15. I’d Rather Be The Devil (Skip James cover) (Solid Air, 1973)
Encore:
16. May You Never (Solid Air, 1973)
17. Over The Hill (Solid Air, 1973)